9 lutego 2010 roku w Województwie Podkarpackim gościła Małżonka Prezydenta RP Maria Kaczyńska. Wizyta Pani Prezydentowej RP w regionie wiązała się z organizowaną przez Kancelarię Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego i Rzeszowski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej, uroczystością „Przywracanie pamięci".

W czasie odbywającej się w Rzeszowie uroczystości Maria Kaczyńska Małżonka Prezydenta RP, wręczyła przyznane przez Prezydenta RP, Krzyże Komandorskie Orderu Odrodzenia Polski, dla mieszkańców naszego regionu, którzy w trakcie II wojny światowej ratowali Żydów od zagłady. Prezydent RP przyznał 72 odznaczenia. 15 z nich odebrali osobiście bohaterowie tamtych zdarzeń, a 57 przyznanych zostało pośmiertnie. W imieniu tych osób, odznaczenia odebrali członkowie ich rodzin.

Pani Marii Kaczyńskiej Małżonce Prezydenta RP, w jej wizycie w województwie podkarpackim towarzyszyła Ewa Junczyk-Ziomecka Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP, Barbara Mamińska Dyrektor Biura Kadr i Odznaczeń Kapituły Prezydenta RP oraz Izabela Tomaszewska Dyrektor Protokołu w Kancelarii Prezydenta RP.

W uroczystościach „Przywracania pamięci", które odbyły się w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego uczestniczyli: Marszałek Zygmunt Cholewiński wraz z Wicemarszałkami - Kazimierzem Ziobro i Bogdanem Rzońcą, oraz Członkiem Zarządu Województwa Stanisławem Bajdą, Sekretarz Województwa Podkarpackiego Maria Ragan, Poseł na Sejm RP Andrzej Szlachta, Senatorowie RP - Zdzisław Pupa i Stanisław Piotrowicz, przedstawiciele duchowieństwa, administracji rządowej i samorządowej z województwa podkarpackiego, rektorzy szkół wyższych z terenu województwa, młodzież szkolna, a także przedstawiciele ogólnopolskich i regionalnych mediów. Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie reprezentowała Ewa Leniart Dyrektor Instytutu.

Podczas uroczystości Marszałek Województwa Podkarpackiego Zygmunt Cholewiński wygłosił słowa uznania dla bohaterów tamtych lat, przypominając, iż ratowanie Żydów było w czasach zagłady aktem altruizmu i heroizmu: „Ta pomoc, dzisiaj odchodzi powoli w zapomnienie wraz z tymi, którzy ją nieśli bezinteresownie, narażając siebie i swoje rodziny na śmierć." Marszałek mówił o podjętej przez Zarząd Województwa Podkarpackiego pod jego przewodnictwem, inicjatywie powstania Muzeum Polaków ratujących Żydów w Markowej im. Rodziny Ulmów: „To właśnie z myślą o wszystkich tych, którzy nie zawahali się podać pomocnej dłoni w piekle Holocaustu, Samorząd Województwa Podkarpackiego zainicjował powstanie Muzeum Polaków ratujących Żydów w Markowej im. Rodziny Ulmów. [...] W markowskim Muzeum chcemy zaprezentować historię ratowania Żydów przez Polaków w czasie II wojny światowej na terenach obecnego województwa podkarpackiego. [...] Chcemy, aby ekspozycja odbywała się przy użyciu nowoczesnych środków przekazu muzealnego, a jej odbiorcami byli zarówno Polacy, jak też przedstawiciele innych narodowości. Muzeum będzie spełniać rolę edukacyjną, bo niezwykle ważną wydaje się być popularyzacja nieznanych faktów historycznych, podnoszących problematykę upamiętniania Polaków represjonowanych za pomoc Żydom [...]."

W imieniu Prezydenta RP głos zabrała Ewa Junczyk-Ziomecka Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP. Podkreśliła ona, że inicjatywa odznaczania Polaków, zasłużonych dla ratowania Żydów od zagłady w czasie II wojny światowej, jest ideą, która narodziła się dopiero niedawno: „Mamy świadomość tego, że odznaczenie bohaterów, oddanie im hołdu i uznania dla ich wielkich czynów są spóźnione o kilkadziesiąt lat. [...] Wielu bohaterów dzisiaj nie jest obecnych, obecne są ich rodziny, dla których te odznaczenia są bardzo ważne. Przez lata ci ludzie żyli w zapomnieniu dopiero od niedawna, mogą poczuć się wyróżnieni. [...] Pamiętając o wielkim bohaterstwie tych ludzi, musimy mieć na uwadze także ich wielkie dramaty. Pragnę tu przytoczyć słowa jednej z odznaczonych przez Prezydenta RP, która powiedziała: można po sobie zostawić jasną smugę, albo czarną dziurę. I to właśnie tę jasną smugę pozostawili po sobie ci ludzie, którzy ratując ludzkie istnienia, dali świadectwo przyszłym pokoleniom."

Wręczając odznaczenia Małżonka Prezydenta RP Maria Kaczyńska nie ukrywała, że jest to chwila wyjątkowa: „Czuję się wzruszona, a zarazem bardzo się cieszę, że mogę te Ordery wręczyć. [...] Rodziny odznaczonych mają teraz namacalny dowód bohaterstwa swoich matek i ojców."

Po uroczystości uhonorowania mieszkańców województwa, dr Elżbieta Rączy - pracownik Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie, wygłosiła wykład połączony z prezentacją multimedialną „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej na Rzeszowszczyźnie w latach 1939 - 1945."
Na zakończenie uroczystości, zaproszeni goście wysłuchali koncertu na marimbie, w wykonaniu muzyka Jacka Rzyma z Filharmonii im. Artura Malawskiego w Rzeszowie.

Po oficjalnej części uroczystości, Pani Prezydentowa Maria Kaczyńska, Marszałek Województwa Podkarpackiego Zygmunt Cholewiński i Ewa Junczyk-Ziomecka Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP, spotkali się z przedstawicielami mediów. Spotkanie cieszyło się dużym zainteresowaniem przedstawicieli ogólnopolskich i regionalnych gazet, radia i telewizji, którzy pytali m.in. o dotychczasowe i kolejne inicjatywy odznaczania przez Prezydenta RP, bohaterów II wojny światowej ratujących Żydów.

Marszałek Zygmunt Cholewiński dziękując za wizytę w województwie podkarpackim, przekazał Małżonce Prezydenta RP Marii Kaczyńskiej bukiet kwiatów oraz obraz regionalnego artysty.

Prezydent RP, Lech Kaczyński w ramach polityki „Przywracania pamięci" honoruje nieznanych bądź zapomnianych bohaterów walk o wolność i suwerenność Polski. Należą do nich Polacy ratujący Żydów w czasie zagłady, których czyny przez dziesiątki lat powojennych nie istniały w świadomości społecznej.
Prezydent Lech Kaczyński po raz pierwszy odznaczył Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w 2007 roku, podczas uroczystości w Teatrze Wielkim w Warszawie. Rok później Prezydent RP odznaczył Polaków w warszawskim Teatrze Narodowym. W 2009 roku, podczas obchodów 65. Rocznicy likwidacji Litzmannstadt Ghetto w Łodzi uhonorowana została trzecia grupa Polaków.
Według ogłaszanych co roku danych Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem, do stycznia 2009 roku tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata - przyznawanym przez Instytut Yad Vashem - zostało uhonorowanych 22 tyś 765 osób, z czego aż 6 tyś. 135 to obywatele polscy.

Przygotowała:
Aleksandra Gorzelak-Nieduży
Rzecznik prasowy
Zarządu Województwa Podkarpackiego

Lista osób z terenu województwa podkarpackiego odznaczonych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego - postanowieniem z 25 stycznia 2010 roku - Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej, oraz za wybitne zasługi w obronie godności człowieczeństwa i praw ludzkich:

1. Banasiewicz Tadeusz
2. Cichoń Józefa
3. Depa Helena Maria
4. Dźwierzyńska Stefania
5. Frączek Stefania Helena
6. Mironiuk Józef Franciszek
7. Pasterkiewicz Józef
8. Pierzyńska Teresa Marcela
9. Porębski Władysław Maksymilian
10. Sawa Aleksandra
11. Siuzdak Józefa
12. Stola Jadwiga
13. Szemelowska Augusta
14. Świerczek Maria Waleria
15. Werner-Welz Halina Maria

Odznaczeni pośmiertnie:

16. Adameczek Feliksa
17. Adameczek Stanisław
18. Banasiewicz Franciszek
19. Banasiewicz Magdalena
20. Baran Bronisława
21. Baran Wawrzyniec
22. Benisz Jan Karol
23. Chmiel Aniela
24. Chmiel Feliks
25. Dec Bronisław
26. Dec Stanisław
27. Dec Tadeusz
28. Dec Władysław
29. Fołta Maria
30. Fołta Szymon
31. Gielarowski Bartłomiej
32. Goleń Eleonora
33. Grajek Stanisława
34. Jurek Maria
35. Kazak Agnieszka
36. Kazak Katarzyna
37. Kazak Sebastian
38. Kreicarek Kazimiera
39. Kreicarek Michał
40. Krzysztyniak Aniela
41. Krzysztyniak Władysław
42. Kurpiel Franciszka
43. Kurpiel Stanisław
44. Majkut Antoni
45. Majkut Katarzyna
46. Marciniec Karolina
47. Niedziela Teofila
48. Niedziela Waleria
49. Owca Stanisław
50. Ożóg Maria
51. Patroński Wojciech
52. Pietraszek Alfreda
53. Pietraszek Bolesław
54. Pyrcak Stanisław
55. Pyrcak Stefania
56. Rębiś Anna
57. Rebiś Jan
58. Rębiś Józef
59. Rębiś Karol
60. Rebiś Wiktoria
61. Rębiś Zofia
62. Roszkowski Paweł
63. Rościszewska Janina
64. Ryba Józef
65. Stawarska Wiktoria
66. Stawarski Mateusz
67. Ulma Józef
68. Ulma Wiktoria
69. Wania Agata
70. Witer Olena s. Josifa
71. Zwonarz Franciszka
72. Zwonarz Józef